BISERI DUNAVA – TVRĐAVE I OSTALE ZNAMENITOSTI

BISERI DUNAVA smešteni su duž njegovog toka u Srbiji, a samo neki od poznatijih su tvrđave kao Golubačka, Ramska, Smederevska… Osim tvrđava tu su i poznata nalazišta, arheološki lokaliteti, izletišta, letovališta i drugo. Koje sve znamenitosti Dunava obići i na koji način, možete pročitati u daljem tekstu.

BISERI DUNAVA

Golubac i okolina

Golubačka tvrđava

Udaljena je svega 4km od istoimenog naselja. Golubački grad je srednjevekovno utvrđenje i spada u spomenike od kulturnog i istorijskog značaja. Tvrđava je izgrađena na ulazu u Đerdapsku klisuru, na mestu gde se reka sužava. Lepezastog je oblika i sastoji se iz 3 dela: prednjeg, zadnjeg i gornjeg grada. Tvrđavu čine 10 kula i dve velike kapije za kola. Između zidova i kula postojala je veza pa se sa svake moglo izaći na odbrambeni zid. Ispred tvrđave nalazilo se civilno naselje. Tvrđava je teškim lancima povezana sa stenom BABA-KAJ.

 

Nema tačnih podataka ko je i kada izgradio tvrđavu Ugari ili Srbi, ali smatra se da je nastala na ostacima starog rimskog utvrđenja. Prvi put se u istorijskim spisima spominje 1335. godine gde se navodi da je ugarski vlastenin ovde boravio sa ugarskom vojskom. Golubac je imao burnu istoriju i mnoge vojske su se borile za njegovu prevlast. Neću mnogo pisati o istorijatu jer je najbolje da ga sami čujete od vodiča i iz dokumentaraca pri poseti samoj tvrđavi. Isto važi i za sam izgled tvrđave, kako izvorni tako i restaurirani.

 

Manastir Tumane

Na 10km od tvrđave smešten je manastir Tumane podnožju Golubačkih planina, na desnoj obali Tumanske reke. Ne zna se tačna godina izgradnje manastira, ali je legenda o izgradnji i nastanku imena vezana za Miloša Obilića koji je živeo i vladao današnjim delom Braničeva.

Prvi put se manastir u istoriji spominje u popisu 1572/3. godine. U manastiru su redovno održavani parastosi Milošu Obiliću kao zadužbinaru. Na ovom mestu su se 1690. godine pred veliku seobu Srba sastali Arsenije Čarnojević i grof Đorđe Branković. Manastir je obnovljen 1797. godine, a znatno oštećen u zemljotresu 1879. godine.

Nakon toga 1883. godine izvršena je sanacija, a 1910. je srušena crkva. Nova crkva izgrađena je tek 1924. godine jer su njenu izgradnju odložili Balkanski ratovi. U manastiru se nalaze mošti svetog Zosima Tumanskog i Jakova Novog. O čudima manastira pročitajte na njihovom sajtu.

 

Donji Milanovac

Lepenski vir

Nalazište je smešteno na 40km od Golupca, odnosno 35-40 minuta vožnje.  Nalazi se u Đerdapskoj klisuri, u centralnom delu Balkanskog poluostrva. Ono spada u najpoznatije, najveće i najznačajnije arheološko nalazište Dunava, iz perioda neolita i mezolita. Ime je dobilo po Dunavskom viru, a bio je sedište jedne od najvažnijih kultura praistorije. Lepenski vir predstavlja ostatke najstarijeg sedlačkog naselja u Evropi, osnovanog pre osam hiljada godina.

Između 1965. i 1970. godine otkriveno je sedam sukcesivnih naselja i 136 objekata izgrađenih tokom perioda Proto Lepenski vir, Lepenski vir I, Lepenski Vir II, Lepenski vir III. Arheološko nalazište Lepenski vir ne nalazi se na originalnom mestu pronalaska. Nakon iskopavanja mesto na kome je zapravo nađeno je potopljeno je i premešteno na sadašnju lokaciju kako bi se zaštitilo od potapanja koje je izvršeno pregradnjom Dunava 2011. godine. Mnogo više o nastanku, istoriji i kulturi saznaćete prilikom posete. 

 

 

Kapetan Mišin breg

…se kao i Lepenski vir, nalazi u Donjem Milanovcu, na teritoriji Majdanpeka. Udaljen je 13.5 km od Lepenskog vira i nekih 15ak minuta vožnje. To je etno selo koje poseduje prelep vidikovac na Dunav i Đerdapsku klisuru. Ovde možete svratiti na ručak ili čak prenoćište- Ovaj etno restoran poseduje i muzej vina i vrlo zanimljivu priču o nastanku Kapetan Mišinog brega.

 

 

Nakon ovoga ukoliko imate vreme na ili odsedate više dana u ovom kraju, možete posetiti i Tekiju i Kladovo, naravno i Đerdapsku klisuru gde ćete videti Mali i Veliki Kazan, Trajanovu tablu, statuu Decebala i nacionalni park sa vidikovcima na klisuru (Ploče, Mali i Veliki Štrbac). Više o tome pogledajte u tekstu o krstarenju kroz Đerdapsku klisuru.

 

Veliko Gradište i okolina

Srebrno jezero

Ovo veštačko jezero nastalo je pregrađivanjem rukavca Dunava sa dve brane 1971. godine. Glavno šetalište i plaža nalaze kod brane, 11km od Velikog Gradišta i30km od Golupca. Jezero je dugačko čak 14km i proteže se kroz sela i vikend naselja, pa sve do Zatonja gde se nalazi druga brana. Široko je 300, a duboko čak 13 metara.

Na šetalištu su broji kafići i restorani, kao i akva park za decu. Smeštaj možete naći na šetalištu, ili u vikend naseljima i kampovima duž jezera. Na kraju šetališta nalazi se i jedan auto kamp. Na plaži se naravno možete sunčati, kupati, ili provozati pedalinom. Sve u svemu ovo jezero je idealno kako za odmor, tako i za izlet jer se nlazi na nekih 110km od Beograda.

 

 

Ramska tvrđava

Tvrđava Ram nalazi se na desnoj obali Dunava u istoimenom selu, udaljena na 15km od Velikog Gradišta i na 13.5km od Srebrnog jezera. Tvrđava je smeštena na steni koja se spušta ka Dunavu, pravougaonog je oblika i čine je zidine sa pet kula. Pretpostavka je da je izgrađena nasuprtom tvrđavi Haram (Hram) koja je stajala sa suprotne strane reke, a za koju se veruje da je zapravo Lederata. Takođe spekulacije o imenu Ram, vezuju se za tvrđavu Haram, ali i za osnivače Rima, Romula i Rema.

 

 

Nije poznato kada je tačno tvrđava podignuta, ali smatra se za jednu od najstarijih na ovim prostorima.  Naselje je ovde postojalo još u praistorijsko doba, a zapisi iz 12. veka daju najraniji trag o njenom postojanju. Međutim utvrđenje kakvo danas poznajemo 1483. godine podignuto je na ostacima antičkih i vizantijskih temelja tvrđave po nalogu Bajazita II. Topovski otvori koji su dodati ovom prilikom svedoče o artiljerijskom karakteru utvrđenja. Više o samoj tvrđavi saznaćete na licu mesta pri samoj poseti.

 

Kostolac

Viminacium 

Viminacium je arheološko nalazište u blizini Kostolca, smešteno na ušću Mlave u Dunav, na 36km od Srebrnog Jezera i 52 od Golupca. Rimski vojni logor – kastrum i grad nastali su čak u I veku nove ere i trajali sve do IV veka, a naseljavalo ih je preko 30 000 stanovnika. To je bio jedan od najznačajnijih vojnih logora na Dunavu i centralna tačka za odbranu Mezijskog Podunavlja. U poslednje tri decenije 20.veka na ovom područu pronađeno je 13 500 grobova.

Istraživanja pokazuju da je Rimsko naselje nastalo na području gde je pre njih živelo keltsko pleme Skordiska. Ovaj grad je iznedrio nekoliko najpoznatijih rimskih vojskovođa, a bio je na strateški vojnom važnom položaju zajedno sa Beogradom i Sremskom Mitrovicom. Pri poseti videćete rimske nekropole, terme, amfiteatar, mauzolej. Na ovom području pronađeni su čak i ostaci Mamuta, pa je otvoren i Mamut park.

 

 

Ostali biseri Dunava…

Smederevska tvrđava 

Smederevska tvrđava ili Smederevac kako ju je nazvao njen ktitor Đrađ Branković, podignuta je na ušću Jezave u Dunav u 15. veku. Oblika je nepravilnog trougla, a čine je Mali i Veliki grad. Mali grad poseduje 6 kula i predstavlja ostatke nekadašnje despotovine, dok je Veliki grad dograđen kasnije, i sa 19 kula predstavljao je sklonište za narod. Mnogo radnika umrlo je od gladi i iznemoglosti tokom gradnje Smederevske tvrđave i zbog toga je žena despota Đurađa Brankovića među narodom poznata kao Prokleta Jerina. 

 

Tvrđava je sa svih strana opkoljena vodom radi težeg osvajanja. Zanimljivo je da je tvrđava izgrađena sa namerom da Smederevo postane prestonica umesto Beograda. Tvrđava je bila jedna od najvećih zdanja Evrope u srednjem veku, a njen izgled narušen je nakon bombardovanja u II svetskom ratu. Jedanaesta kula nagnuta je 6 stepeni nakon što ju je pogodila bomba, pa za nju kažu da je krivlja od tornja u Pizi. 

 

 

Vinča – Belo brdo

Belo brdo je praistorijski arheološki lokalitet koje se nalazi u mestu Vinča na 14km od Beograda na samoj obali Dunava. Na ovom mestu nađeni su ostaci jednog od najznačajnijih neolitskih naselja u Evropi (4500-3500 godine pne). Belo brdo dobilo je naziv po svetloj boji lesne terase na kojoj je smešteno. Pojedina njena naselja nadmašila su po broju stanovnika čak i gradove za koje znamo da su nastali kasnije u Mesopotamiji, Egeji i Egiptu. Vinčanska kultura bila je na vrhu do 3800 pne, dok se nisu pojavile zajednice koje su svoj rad zasnovale na stočarstvu i obradi bakra i zlata.

Mali Dunav

Mali Dunav je odgledno dobro poljoprivrednog fakuleta i nalazi se u Beogradu u Vinči. To je maketa rečnog toka Dunava, sa svim njegovim ostrvima, životinjskim i biljnim svetom. Prostire se na 1000m, i izgrađena je na nekadašnjem zaprljanom rukavcu Dunava – Šugavac, čija se voda u ove svrhe prečistila. Pri poseti videćete dunavska ostrva, mostove, biljke i životinje. Možete pecati ili se provozati čamcem. Mesto je savršeno za popodnevni odmor, a zanimljivo je i za decu.

 

BISERI DUNAVA – ZANIMLJIVOSTI

• O imenu Golubačke tvrđave: Nekada davno turski paša bio zaljubljen u najlepšu meštanku po imenu Golubana. Međutim kada ju je turski komandant zaprosio, devojka je odbila jer je bila zaljubljena u drugoga. Kako to biva ona je na silu bila udata za njega, i pošto je stalno posećivala izabranika svog srca paša je Golubanu zatvorio u Šešir kulu. Misleći da će se pokajati, odveo ju je na stenu gde je vezao i postavio ultimatum da živi, ali život sa njim, ili da ostane na steni dok ne umre. Devojka nije želela da se pokaje, i zato se stena danas zove BABA-KAJ što na turskom jeziku znači pokaj se, a moreplovci kažu da se njen plač i čuje i do dana današnjeg.
   

• Ime manastira Tumane vezano je za Miloša Obilića koji je rođen u obližnjem selu Kobilje, a živeo je u dvorcu u selu Dvorište. Jednom prilikom u lovu nehotice je ranio isposnika Zosima Sinaita koji je obitavao u obližnjoj pećini. Kada ga je junak poneo na lečilište, isposnik je znao da mu nema spasa i rekao je Tu mani, misleći nema leka, spusti me tu da umrem. Kako bi okajao svoj greh Miloš diže zadužbinu i tu pohranjuje mošti monaha. Uoči zidanja manastira stigao je i poziv Milošu za Kosovski boj – tu mani, pa dođi. I tako je manastir dobio naziv Tuman (Tumane/Tumani).
• Postoji legenda da je na Ramskoj tvrđavi živeo jedan sultan koji je na Adi Čibukliji imao svoj harem sa najlepšim devojkama iz kraja. Kada je kao i obično otišao sa istaknutim vojskovođama na „čibuk“ poznati hajduk Milenko Stojković, rodom iz obližnjeg sela Kličevca, upao je u sred noći i oslobodio devojke. Nakon oslobođenja one su priključile njegovom hajdučkom odredu i postale najlepša ubistvena hajdučka trupa.

SAVETI 

• Ukoliko svraćate na ručak u Golubac posetite restoran Zlatna Ribica, ali prvo pozovite jer ume da bude gužva
• Golubačka tvrđava otvorena je od 10-17h leti, a do 14h zimi. Najbolje da je posetite čim se otvori. Ponedeljak je neradan dan. Cene ulaznica su od 600 do 1200 dinara. Tačno radno vreme po mesecima, cene ulaznica za različite delove kule, šta tačno one obuhvataju i ostale informacije pogledajte na sajtu tvrđave.
• Radno vreme nalazišta Lepenski vir je od 9 do 20č. Za tačne informacije najbolje ih pozovete, kontakt ćee pronaći na sajtu.
• Kapetan Mišin breg pogodan je za posete, ručak, ali i prenoćište. Više informacija pogledajte na sajtu.
• Radno vreme Ramske tvrđave je od 10 do 20 časova. Cena ulaznice je 300 dinara. Za više informacija posetite njihov sajt.
• Ukoliko svraćate u Ram da ručate ispod tvrđave kod skele nalazi se restoran Kod Tvrđave.
• Ukoliko pauzirate na Srebrnom Jezeru, topla preporuka za restoran Kod Brke, koji se nalazi na samom šetalištu u blizini plaže
• Radno vreme Viminaciuma je od 9 do 16 u zimskom, a 19č u letnjem periodu. Cena ulaznice je 600rsd. Za više informacija o radnom vremenu i cenama posetite sajt nalazišta
• Radno vreme Smederevske tvrđave je do 23 časa. Ulaz na zidine je 200rsd. 
• Ako ste odlučili da obedujete u Smederevu preporuka je restoran Park u blizini same tvrđave, prekoputa šetališta
• Radno vreme nalazišta Vinča Belo brdo se razlikuje od dana do dana. Ponedeljak je neradan dan. Cena ulaznice je 200 dinara. Sve informacije pogledajte na ovom sajtu u sklopu muzeja Beograda
• Radno vreme centra za posetioce Mali Dunav je radnim danima do 16č, a vikendima do 18č. Trudnice i deca ne plaćaju ulaz, za ostale je cena 300 dinara. Za tačne informacije posetite sajt centra

PREDLOZI – BISERI DUNAVA KOJE MORATE POSETITI

Evo nekoliko predloga za izlete ili vikend putovanje kada su u pitanju biseri Dunava. Najbolji način za obilazak he kolima ili da pogledate organizovane ture autobusima i kombijima preko agencija. Takođe ukoliko želite da obiđete Đerdapsku klisuru i nacionalni park, pogledajte turu u kojoj se krstari Dunavom, a u tekstu o krstarenju Dunavom možete saznati sve detalje kako i šta da obiđete.

 

BISERI DUNAVA – predlozi za izlete

-Golubačka tvrđava, Ramska tvrđava, Smederevska tvrđava, Mali Dunav

-Golubačka tvrđava, Ramska tvrđava, Srebrno jezero, Viminacium

-Golubačka tvrđava, Manastir Tumane, Lepenski vir, Kapetan Mišin breg, Vidikovac Ploče i Veliki Štrbac

-Veliko Gradište, Srebrno jezero, Viminacium, Ramska tvrđava

-Smederevo, Smederevska tvrđava, Mali Dunav, Vinča- Belo brdo

-Mali Dunav, Vinča-Belo brdo

BISERI DUNAVA – predlog za vikend putovanje

• dan I – Golubačka tvrđava, Manastir Tumane, Kapetan Mišin breg, Lepenski vir
• dan II – Srebrno jezero, Ramska tvrđava, Viminacium, Smederevska tvrđava.

Ukoliko ste se odlučili za vikend putovanje predlažem da smeštaj nađete na Srebrnom jezeru ili na Golupcu. Mali Dunav i Belo brdo možete posetiti i van vikend putovanja. Blizu grada su, a potrebno je i obratiti pažnju na radno vreme.

UTISCI

Tura obilaska svih tvrđava i drugih bisera Dunava je zaista prelepa i nezaobilazna, bilo da krstarite rekom ili putujete kopnom. Ne zna se koje je arheološko nalazište od kog lepše, a isto važi i za tvrđave i njihovu burnu i zanimljivu istoriju. Ja sam obišla znamenistosti u 2 dana, što i vama preporučujem kako biste imali vremena da stignete svuda i uživate. Zbog samog radnog vremena pojedinih lokaliteta potrebno je dobro isplanirati izlete. Nadam se da ćete se ubrzo odlučiti da posetite sve ove znamenitosti, i da će vam ovaj tekst poslužiti kao vodič.